تاریخچه چهارشنبه سوری چیست و رسوم ایرانیان در این شب چه بوده؟

تاریخچه چهارشنبه سوری بسیار کهن است و اولین جشن از مجموعه جشن ها و مناسبت های نوروز محسوب می شود. یکی از مهمترین نکات در زمینه تاریخچه چهارشنبه سوری این است که زمان این جشن قبل از اسلام در اواخر زمستان و هنگامی که زمین در حال گرم شدن است بوده و پس از اسلام این جشن در شب آخرین چهارشنبه سال برگزار می شده. تمام ایرانیان به طور کلی با جشن چهارشنبه سوری آشنا هستند و هر سال در شب چهارشنبه سوری به برپایی این جشن می پردازند. در این شب ایرانیان آتشی را برافروخته می کنند و طبق رسوم ، از روی آن می پرند.

تاریخچه چهارشنبه سوری

هدف از برپایی این جشن توسط ایرانیان این است که طبق رسوم نیاکان خود، دفع شر و بلا را انجام دهند و برای برآورده شدن آرزوهایشان این مراسم را برگزار می کنند. همانطور که گفتیم چهارشنبه سوری یک جشن نوروزی و بهاری است که تاریخچه آن به قرن ها پیش باز می گردد. در این شب بچه ها در کوی و برزن آتش های بزرگ و کوچکی بر افراخته می کردند و از روی آن می پریدند و شعر “سرخی تو از من، زردی من از تو” را می خواندند. این رسوم همچنان در بین ایرانیان وجود دارد و اکثر ایرانیان به برپایی این جشن تمایل خاصی دارند. تاریخچه چهارشنبه سوری بسیار غنی است و در خیلی از کشورها مانند افغانستان، تاجیکستان و چند کشور دیگر همچنان مردم به برپایی این جشن می پردازند. یکی از دلایلی که مردم همچنان به برپایی آن مشتاق هستند می تواند متصل بودن چهارشنبه سوری به عید نوروز باشد و اینکه مردم در این شب کاملا وارد جو عید می شوند.
واژه ” سور ” در ادبیات فارسی به معنای جشن، مهمانی و “سرخ” آمده است. جشن سور از زمان ایران باستان در ایران برگزار می شده. گفتنی است در دوره قبل از اسلام ایران دارای تقسیمات هفته به هفت روز نبوده و هر سال دارای 12 ماه و هر ماه دارای 30 روز بوده که هر روز از این 30 روز دارای اسم مشخصی بوده است. مراسم چهارشنبه سوری در شب آخرین چهار شنبه ی سال انجام می شود.

آئین چهارشنبه سوری

همانطور که گفتیم چهارشنبه سوری نام جشنی است که ایرانیان در روزهای آخر سال برگزار می کنند و با آن به استقبال عید نوروز می روند. همانطور که می دانیم تاریخچه چهارشنبه سوری بسیار غنی است و در شاهنامه فردوسی هم به این جشن اشاره شده است. بد نیست به این نکته اشاره کنیم که در ایران باستان این آئین کاملا با زرتشتیان مرتبط نبوده زیرا مطابق آئین های زرتشتی پریدن از روی آتش عملی مکروه محسوب می شود. در ادامه به اصلی ترین آئین های چهارشنبه سوری می پردازیم.

افراختن آتش

عنصر اصلی جشن چهارشنبه سوری آتش است و در زمان برپایی این جشن نردم دور آتش حلقه می زنند، از روی آن می پرند و غم ها و مشکلاتشان را به آتش می سپارند.

کوزه نو

در این شب مردم قدیم کوزه های سفالی خود را به بالای بام خانه می بردند و به پایین پرتشان می کرده اند و پس از آن که کوزه های می شکستند، کوزه هایی نو را جایگزین آنها می کردند. آنها معتقد بودند تمام باد ها و قضاهای بد در کوزه متراکم می شوند و با این کار، بلاها رفع می شده اند.

آجیل مشکل گشا

در زمانی که آتش بر افروخته می شد، اقوام و دوستان با گردهمایی به دور هم، آجیل مشگل گشا می خوردند و بر این باور بوده اند کسی که این آجیل را در آن زمان می خورد با دیگران مهربان تر شده و از خیانت دوری می کنند. آجیل مشکل گشا همان دانه های نباتی متبرک شده به نمک هستند.

فالگوشی

طبق این رسم قدیمی، در زمان برپایی جشن چهارشنبه سوری دختران جوان نیت می کردند و پس از آن پشت دری می ایستادند و سخنان افراد خانه را گوش می کردند و به تعبیر نیت خود بر اساس سخنان اهالی خانه می پرداختند.

قاشق زنی

یکی از رسم های جالب که در تاریخچه چهارشنبه سوری جایگاهی دارد رسم قاشق زنی است. طبق این رسم دختران و پسران چادری سر کرده و چهره خود را می پوشاندند و با رفتن به خانه همسایگان، با توجه به صدای قاشق زنی ای که همسایه می شنود از آنها آجیل و شیرینی می گرفتند. همسایگان کاسه های آنها را پر از آجیل و شیرینی می کرده اند.